5 manieren om kunst in het onderwijs in te zetten
Je zou het ook 5 redenen voor meer kunst in het onderwijs kunnen noemen. Maar ik krijg de indruk dat iedereen daar inmiddels wel van overtuigd is. Waar het mij om gaat is om een genuanceerd beeld te schetsen van de mogelijkheden van kunstonderwijs. In de hoop dat wij die als kunstdocenten en leerkrachten bewust kunnen gaan inzetten. Ik hoop dat scholen bij het vormen van het (kunst)curriculum hiermee beter kunnen begrijpen waarom en op welk moment welke manier van kunstonderwijs kan worden ingezet ter ondersteuning van de ontwikkeling van het kind. Deze schets is niet compleet maar licht hopelijk een klein tipje van de sluier.
Het kunstonderwijs is in volle ontwikkeling. Er komt steeds meer erkenning en zicht op de potentie die kunst heeft voor de ontwikkeling van het kind. En dat is geweldig!
Toch blijft de inzet van kunst vaak hangen bij “iets leuks doen”, “iets met de handen doen” en “het is goed voor de creativiteit”. Maar goed kunstonderwijs heeft zoveel meer te bieden! Hieronder 5 manieren waarop kunstonderwijs kan bijdrage aan de ontwikkeling van het onderwijs en van het kind:
1. Kunstonderwijs om onderwerpen uit de kern- en zaakvakken te verdiepen en te verankeren
Dit vinden basisscholen fijn! Leerlingen die op creatieve wijze aan elkaar spellingsregels uitleggen, rekentafels klappen en stampen, de cyclus van water vormgeven in een maquette, een toneelstuk instuderen over Willem van Oranje en Engelstalige liedjes zingen.
Het is voor scholen een veilige en meetbare manier om de cognitieve ontwikkeling en citoscores omhoog te krijgen.
Maar er is meer:
2. Kunstonderwijs voor de kunst
Kunstonderwijs kan worden gezien als een van de zaakvakken. Net als bijvoorbeeld geschiedenis, aardrijkskunde en godsdienstles. Het heeft dan als doel de algemene ontwikkeling van de leerling te vergroten. Kunstonderwijs is dan een onderdeel van het bredere cultuuronderwijs (zie: Wat het verschil tussen kunst en cultuuronderwijs zou moeten zijn/).
In deze vorm van kunstonderwijs wordt ingezet op kennis over kunstdisciplines, kunststromingen, historische verbanden en cultureel erfgoed.
3. Kunst als analogie van leven
Een biografie wordt meestal aan het einde van het leven geschreven. Daar bedoel ik mee dat aan het begin van het leven het leven nog moet worden geleefd. Het is een leeg boek met allerlei mogelijke uitkomsten. Het is als een leeg doek waar de kunstenaar voor staat als hij begint aan het schilderij. Uiteraard heeft het doek afmetingen en zijn er beperkingen: talenten, opvoeding, beschikbare middelen en vele andere omstandigheden.
De analogie van de kunstenaar die iets maakt van weerbarstig materiaal en de mens die zijn leven leidt en vormgeeft zijn treffend. Er is nog veel meer over te zeggen!. Maar hiermee kan kunst een bijdrage leveren aan het onderwijs om leerlingen te leren dat ze in staat zijn om het leven en de maatschappij mede vorm te geven.
4. Kunst als middel om persoonsvorming en groepsprocessen te stimuleren
Bezig zijn met kunst en reflecteren op het proces kan een leerling enorm veel leren over het eigen handelen en de invloed die het heeft op de omgeving. Het kan een bijdrage leveren aan het zelfbeeld en persoonsvorming.
Ook groepsmatig werken met kunst (bijvoorbeeld muziek of theater) kan ontzettend veel doen om patronen zichtbaar te maken en positieve groepsprocessen aan te wakkeren.
5. Kunst als middel om vaardigheden te ondersteunen
Een kleine greep uit de kracht van kunst:
Tekenen: waarneming, fijne motoriek (schrijven)
Muziek: luisteren, samenwerken, wiskundig inzicht, abstract denken
Dans: grove motoriek, samenwerken
Boetseren: ruimtelijk inzicht, doorzettingsvermogen
Literatuur: schrijven, lezen, empathie
Theater: zelfbewustzijn, empathie, emotionele ontwikkeling
En deze lijst gaat door en door!
Is het niet mooi wat kunstonderwijs kan bijdrage aan de ontwikkeling van het kind? Laten we er met zijn allen aan blijven werken!
16 februari 2018, Michiel Bos
