Tijd voor creativiteit
Met Pasen las ik het boekje “Leren van Kunst” van Olga Potters en Suzan Lutke. Daarin beschrijven zij wat creativiteit is en hoe dat in het onderwijs bij kinderen kunt stimuleren. Een mooi en zinvol boekje! Het sluit goed aan bij de trainingen van Karin Kotte over procesgerichte didactiek, verplichte kost voor leerkrachten en kunstdocent (cultuuraanbieder).
Toch kom ik in de praktijk hier niet altijd verder mee. Creativiteit is een mindset, een vaardigheid en een activiteit. En dat wordt door Olga, Suzan en Karin goed beschreven en onderwezen. Maar creativiteit heeft voeding en tijd nodig en daar krijg ik als kunstdocent in het onderwijs geen tijd voor. Als ik met de kinderen iets nieuws wil verzinnen (een verhaal, een tekening, muziekstuk) putten de kinderen in eerste instantie uit hun geheugen. Het is dan de bedoeling dat je in de oriëntatiefase van de procesgerichte didactiek de kinderen helpt om hun kennis te vergroten en hun blikveld te verruimen. Vervolgens gaan ze er meteen mee aan de slag. En dat werkt niet. Het is te weinig en te kort. Er is geen tijd voor verinnerlijking, oefening en een brede opvoeding met rijke culturele beelden. Onderwerpen die dan doorsijpelen in de resultaten komen van Netflix, Youtube, games en de voorbeelden die je zelf hebt gegeven..
Als ik met kinderen een script schrijf om er een korte film van te maken is het vermijden van de politie-en-boefje-valkuil altijd een uitdaging. Alle oriëntatie, verkenning en voorbeelden ten spijt: diefstal, achtervolgen, (gewelddadig) arresteren en achter de tralies is maar al te vaak het resultaat.
Door het beperkte budget voor cultuuronderwijs en de nadruk op cognitieve vakken moet alles kort en krachtig. Je krijgt dan effect-workshops (veel verpakking, poeha en weinig inhoud). Creativiteit stimuleer je niet in 2 of 6 uur. Wil je dat kinderen echt creatief worden dan moeten er andere keuzes in het onderwijs worden gemaakt. Dompel leerlingen tijdens hun tijd op school onder in een rijk en breed cultureel bad, oefen vaardigheden als schilderen, tekenen, muziek en drama. Verbind deze lessen voor mijn part aan taal en rekenen. Pas als al deze kennis en kunde onderdeel is van het curriculum kunnen kinderen werkelijk creativiteit ontwikkelen. Stop met filmpjes van Klokhuis tijdens het eten en vertel verhalen over het menselijke gaan en staan (Reinaart de Vos, Anansi de Spin, Dappere Hans, Mozes, Franciscus, Icarus, Thor), voed de verbeeldingskracht, put uit je eigen ervaringen en passies. Werk aan ambachtelijke vaardigheden. Niet wekelijks maar elke dag.
Het is niet voor niets op-voeden. En wij als volwassenen bepalen wat de kinderen aan cultuur op hun bord krijgen. Dát is het prachtige risico van onderwijs (Biesta)!
En dan ben ik benieuwd wat de kinderen in groep 8 allemaal kunnen verzinnen als ik in een paar uur tijd een korte film met ze kom maken. Ik kijk er naar uit!
2 maart 2018, Michiel Bos
